#پاسخ
اصل گریه کردن برای مردگان بالعموم و برای اهل بیت علیهم السلام بالخصوص بدون هیچ اشکالی جایز و بی اشکال است .
امام صادق علیه السلام فرمود ؛
« گریه کردن بر فراق عزیزان موجب #تسکین و آرامش انسان می شود »
الفقیه ج 1 ص 187
در نقل های متعدد تاریخی آمده است که پیامبر گرامی در فراق عزیزان هم خود گریه می کردند و هم دیگران را توصیه به گریه کردن می کردند که تفصیل سخن را در ذیل بخوانید ؛
گریه کردن در مصیبت اهل بیت نیز مستحب و پسندیده است . محدثین بزرگ ما در کتب حدیثی خود بابی گشوده اند در موضوع « استحباب گریه کردن در مصیبت اهل بیت علیهم السلام »
وسائل الشیعه ج 14 ص 500 باب 66 _ مستدرک الوسائل ج 10 ص 311 باب 49_ بحار الانوار ج 44 ص 278 باب 34
امام صادق علیه السلام فرمود ؛
« هر کس مصایب ما اهل بیت برایش بازگو شود و به اندازه بال پشه ای اشک چشم از او خارج شود ، خداوند تمام گناهانش را می آمرزد اگر چه به اندازه کف روی دریاها باشد »
وسائل الشیعه ج14 ص501
امام سجاد علیه السلام فرمود؛
« هر مومنی که چشمش برای کشته شدن حسین چنان اشک بریزد که به صورتش روان شود ، خداوند در بهشت برایش اتاق هایی فراهم می کند که روزگارانی را در آن سپری کند ...خداوند چنین فردی را در روز قیامت از خشم خود و آتش در امان نگه می دارد »
ثواب الاعمال ص108
و فرمودند ؛
« هر كس به خاطر ما، براى خونى كه از ما ريخته شده يا حقّى كه از ما گرفته شده يا هتك حرمتى كه به ما يا به يكى از شيعيان ما شده است، قطره اشكى از چشمش جارى شود، خداوند متعال به سبب آن، او را روزگارى دراز در بهشت جاى مى دهد. »
الأمالي مفيد: ص 175
امام حسين عليه السلام فرمود ؛
« هيچ بنده اى نيست كه چشمان او به خاطر ما قطره اى اشك بريزند، يا ديدگانش براى ما اشكبار شود، مگر آن كه خداوند، بِدان سبب، روزگارانى دراز، او را در بهشت جاى مى دهد.»
الأمالي طوسي ص 116
سوال این است که آیا فقط گریه کردن برای اهل بیت به غیر حسین علیهم السلام استحباب دارد ، یا جزع و فزع و به سر و سینه زدن هم استحباب دارد . پرسش کننده با استدلال به این حدیث امام صادق علیه السلام که فرمود ؛
« هر گونه جزع و فزع و نوحه گری و گریستن ناپسند است مگر جزع و فزع و گریه کردن برای حسین علیه السلام »
امالی طوسی ص 162
استدلال می کند که جزع و فزع کردن و به سر و سینه زدن فقط برای امام حسین علیه السلام جایز است . امام علی هم در هنگام غسل پیامبر گرامی خطاب به ایشان فرمود ؛
« اگر تو ما را به صبر و شکیبایی امر نفرموده بودی و از جزع و بی تابی نهی نمی کردی ، آن قدر بر تو گریه می کردیم که اشکهایمان تمام شود »
نهج البلاغه خطبه 235
از این نقل هم استفاده می شود که جزع و فزع کردن و گریه های جزعی و فزعی و بی پایان تنها برای امام حسین علیه السلام جایز است نه سایر اهل بیت خصوصا پیامبر گرامی .
اما این استدلال صحیح نیست . در نقل های دیگری ،جزع و فزع کردن برای سایر اهل بیت علیهم السلام نیز مستحب شمرده شده است .
علی علیه السلام فرمود ؛
« خداوند از میان زمینیان شیعیان ما را برگزیده است که ما را یاری می کنند و در شادی ما شاد و در مصیبت ما ، مصیبت زده و #محزون هستند »
الخصال ج2 ص635
امام رضا علیه السلام فرمود ؛
« اگر می خواهی در روز قیامت هم درجه ما باشی با حزن و مصیبت ما ، محزون و #مصیبت زده و با فرح و شادی ما ، شاد باش »
وسائل الشیعه ج14 ص501
محزون و مصیبت زده بودن برای اهل بیت مصادیق متعددی دارد ، گریه کردن ، به سر و سینه زدن و زنجیر زنی ، مانند آن همه از مصادیق #محزون بودن تلقی می شود .
امام صادق علیه السلام جزع و فزع کردن مسمع بن عبد الملک برای مصائب اهل بیت را ستود و خطاب به او فرمود ؛
« تو از کسانی شمرده می شوی که برای ما جزع می کنند و در فرح ما شاد و در حزن ما اندوهگین است »
کامل الزیارات ص 101
علی علیه السلام هم خطاب به پیامبر گرامی فرمود ؛
« صبر و شكيبايى زيباست ولى نه درباره تو و جزع و بى تابى زشت است اما نه بر فراق تو. مصيبت وفات تو بسيار سنگين و هر مصيبتى پيش از تو و بعد از تو در برابر آن كوچك و حقير است »
نهج البلاغه حکمت 292
مفهوم كلام چنين مى شود كه زيبايى صبر و شكيبايى نيز در بعضى از موارد استثنايى دارد و همچنين زشتى جزع و بى تابى.
آنجا كه براى موارد شخصى و فردى باشد (مانند مصيبت از دست دادن فرزند و برادر و عزيزان ديگر) صبر، جميل است و جزع، قبيح؛ اما آنجا كه براى اهداف مهم اجتماعى باشد مانند آنچه اميرمؤمنان عليه السلام پس از رحلت پيامبر اكرم انجام داد و همچنين بانوى اسلام فاطمه زهرا عليها السلام در مصيبت پدر، و بازماندگان خاندان پيغمبر در مصائب كربلا و عاشورا، در اين موارد نه صبر جميل است و نه جزع قبيح، زيرا اهميت مقام والاى پيامبر و شهداى كربلا و مانند آن را نشان مى دهد. البته اينگونه مصائب- برخلاف مصائب شخصى- بايد هرگز فراموش نشود. به همين دليل جزع، جميل مى شود و صبر قبيح.
پیام امام امیر المومنین ج 14 ص 429
بنابراین هم جزع و فزع کردن برای امام حسین علیه السلام از عنوان کلی کراهت خارج است ، هم جزع و فزع کردن برای سایر اهل بیت ، خصوصا پیامبر گرامی اسلام سلام الله علیهم .
آن خطبه نهج البلاغه هم که علی علیه السلام در هنگام غسل پیامبر خطاب به ایشان فرمود ؛
« اگر تو ما را به صبر و شکیبایی امر نفرموده بودی و از جزع و بی تابی نهی نمی کردی ، آن قدر بر تو گریه می کردیم که اشکهایمان تمام شود »
نهج البلاغه خطبه 235
با آنچه گفتیم در تضاد نیست . پیامبر گرامی به علی و فاطمه سلام الله علیهما توصیه کرده بود که پس از وفات من ، خود را به عزاداری و جزع و فزع و گریه و زاری برای من مشغول نکنید تا دشمن از این فرصت استفاده کند و نقشه های شوم خود را پیاده کند ، پیامبر گرامی آنان را مامور کرده بود که به جای گریه و زاری ، سعی خود را برای بدست آوردن خلافت جامعه به کار گیرند و عزاداری و جزع و فزع بر پیامبر ، آنان را از این وظیفه مهم غافل نسازد .
بنابراین نهی مذکور تنها در همان بازده زمانی ابتدایی وفات پیامبر است لذا علی علیه السلام هم آن جمله را در هنگام غسل دادن پیامبر فرمودند ، نه آنکه آن نهی یک حکم کلی و برای تمام زمان ها باشد . در سایر روایات که در بالا آوردیم ، خصوصا حکمتی که از نهج البلاغه نقل کردیم ، صراحتا استحباب جزع و فزع کردن برای پیامبر گرامی را برای سایر زمان ها ثابت می کند .
نظرات شما عزیزان:
تاريخ : پنج شنبه 14 آذر 1398 | 14:2 | نویسنده : مهدی صیادی |